مقدمه
برای اطفاء حریق تا حد زیادی به محروم کردن آتش از یک یا چند مورد از این عوامل اشتعال‌زا نیاز است؛ بنابراین روش‌های اطفاء حریق را می‌توان از نظر حذف این عوامل طبقه‌بندی کرد.
تمام حریق‌ها را می‌توان با 4 روش زیر، خاموش کرد:
خنک‌سازی: محدود کردن دما با افزایش سرعت از دست رفتن گرمای مواد در حال سوختن
خفه‌کردن: محدود کردن اکسیژن با جلوگیری از رسیدن هوا به آتش
گرسنگی: محدود کردن سوخت با حذف سوخت احتمالی از مجاورت آتش
وقفه: مهار واکنش زنجیره‌ای شیمیایی با اعمال مواد خاموش‌کننده روی آتش که واکنش زنجیره‌ای شیمیایی را در سطح مولکولی مهار می‌کند.
خنک‌سازی
برای خاموش کردن آتش با روش خنک کردن، سرعت از دست رفتن انرژی گرمایی مواد در حال سوختن باید با حذف مقداری از انرژی گرمایی این مواد، افزایش یابد. این عمل باعث کاهش دمای توده در حال سوختن و کاهش سرعت انتشار گرما می‌شود. در نهایت، سرعت از دست رفتن گرما از آتش ممکن است بیشتر از سرعت تولید گرما باشد و آتش خاموش شود.
برای دستیابی به بیشترین اثر در این روش، مقدار انرژی گرمایی جذب‌شده باید تا حد امکان زیاد باشد؛ بنابراین خواص یک خنک‌کننده خوب عبارتند از:
- ظرفیت گرمایی ویژه بالا
- گرمای نهان زیاد تبخیر
- حرارت زیاد تجزیه
آب به دلیل ظرفیت حرارتی بالا و گرمای نهان تبخیر زیاد، یک خنک‌کننده خوب است.
خفه کردن
اگر بتوان اکسیژن‌رسانی به مواد در حال سوختن را به‌اندازه کافی کاهش داد، سوختن متوقف می‌شود. روش کلی این است که از رسیدن هوای تازه به محل آتش جلوگیری شود تا فرآیند احتراق محتوای اکسیژن محیط را مصرف کند تا زمانی که خودش خاموش شود، به‌عنوان مثال: خفه کردن تابه آتش‌گرفته روی اجاق با پتو یا پیچیدن یک نفر در پتوی آتش‌نشانی.
همچنین روش خفه کردن آتش را می‌توان با حذف اکسیژن موجود در اتمسفر با انتشار دی‌اکسید کربن (CO2) به نزدیکی آتش، انجام داد.
گرسنگی
در برخی موارد، آتش را می‌توان به‌سادگی با حذف منبع سوخت خاموش کرد. این فرآیند ممکن است به روش‌های مختلفی انجام شود، مانند توقف جریان سوخت مایع یا گاز، حذف سوخت جامد در مسیر آتش یا اجازه دادن به آتش‌سوزی تا زمانی که تمام سوخت مصرف شود. به‌عنوان مثال:
- تخلیه سوخت از سوختن مخازن نفت
- خارج کردن محموله از یک انبار
- خارج کردن وسایل نقلیه در مجاورت آتش
- برداشتن لاستیک‌هایی که تحت تأثیر آتش‌سوزی قرار نگرفته‌اند از محل لاستیک‌های زباله
وقفه در فرآیند احتراق
پودر خشک، بروموکلرودی فلورومتان (BCF) و سایر خاموش‌کننده‌های هالوژن با آزاد کردن اتم‌هایی واکنش زنجیره‌ای شیمیایی را قطع می‌کنند.
_ کلاس‌های آتش و انواع کپسول آتش‌نشانی
در این قسمت مقاله ابتدا پنج طبقه آتش بر اساس نوع ماده سوختنی به‌طور خلاصه تعریف می‌شود:
- کلاس A: مواد جامد قابل‌احتراق مانند چوب یا کاغذ
- کلاس B: مایع یا گاز قابل اشتعال
- کلاس C: آتش الکتریکی
- کلاس D: آتش فلزی (تیتانیوم، زیرکونیوم، منیزیم، سدیم)
- کلاس K: آتش پخت‌وپز – روغن یا چربی حیوانی یا گیاهی
صرف‌نظر از نوع آتش‌سوزی، همیشه همان سه عنصر وجود دارد:
- سوخت
- حرارت
- اکسیژن
تئوری پشت کپسول‌های آتش‌نشانی قابل‌حمل این است که آتش را می‌توانند با حذف یک یا چند عنصر از این سه عنصر خاموش کنند. بسته به کلاس آتش باید انواع مختلفی از کپسول‌های آتش‌نشانی وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، درحالی‌که یک آتش‌سوزی کلاس A را می‌توان به‌طور ایمن با آب خاموش کرد، برای یک آتش‌سوزی کلاس C این امکان‌پذیر نیست؛ زیرا آب جریان برق را هدایت می‌کند و خطر آسیب بیشتری را به همراه دارد.
اکنون‌که درک اولیه‌ای از انواع مختلف آتش‌نشانی و اینکه چرا کپسول‌های مختلف لازم است، دارید، 6 نوع اصلی کپسول آتش‌نشانی و کاربرد آن‌ها موردبحث قرار می‌گیرد:
1.کپسول آتش‌نشانی پودر ABC (ABC POWDER FIRE EXTINGUISHER)
کپسول آتش‌نشانی پودری دارای مزایای بی‌شماری است زیرا یک کپسول آتش‌نشانی چندمنظوره است و بنابراین یکی از رایج‌ترین خاموش‌کننده‌هایی است که در دسترس است. این خاموش‌کننده یک پودر شیمیایی بسیار ریز را اسپری می‌کند که معمولاً از مونوآمونیم فسفات تشکیل شده است. این عمل باعث پوشاندن آتش و خفه‌کردن آن می‌شود. خاموش‌کننده‌های پودری برای آتش‌سوزی‌های کلاس A، B و C مؤثر هستند؛ زیرا رسانای الکتریکی نیستند.
تفاوت فوم و پودر
خاموش‌کننده‌های پودری حاوی پودر ریزی هستند که لایه‌ای روی شعله‌های آتش ایجاد می‌کند و آن‌ها را خفه می‌کند. یک خاموش‌کننده فوم حاوی فوم آب است که آتش را خفه و خنک می‌کند. فوم و پودر به‌طور کلی در خاموش کردن آتش مؤثر هستند. استفاده از پودر می‌تواند آسان‌تر باشد، زیرا نیازی نیست پودر را به‌دقت فوم هدف‌گیری کنید.
خاموش‌کننده‌های پودری در اثر یخ‌زدگی آسیب نمی‌بینند. خاموش‌کننده‌های فوم باید در محیطی عاری از یخ‌زدگی نگهداری شوند تا در حالت مؤثر خود باقی بمانند. اگر در کابین خود یا مکان‌های دیگری که ممکن است هوا سرد شود، کپسول آتش‌نشانی دارید، این را در نظر داشته باشید.
2.کپسول آتش‌نشانی دی‌اکسید کربن (CARBON DIOXIDE FIRE EXTINGUISHER)
کپسول آتش‌نشانی دی‌اکسید کربن (CO2) یکی از تمیزترین انواع خاموش‌کننده‌های قابل‌استفاده است؛ زیرا هیچ اثری از خود باقی نمی‌گذارد و نیازی به تمیز کردن ندارد.
3.کپسول آتش‌نشانی شیمیایی مرطوب (WET CHEMICAL FIRE EXTINGUISHER)
خاموش‌کننده‌های شیمیایی مرطوب یک نوع تخصصی است که در درجه اول بر آتش‌های کلاس K متمرکز است، آتش‌هایی که شامل مواد پخت‌وپز مانند چربی‌ها یا روغن‌های حیوانی و گیاهی است.
این خاموش‌کننده‌ها حاوی محلولی متشکل از پتاسیم هستند که به‌طور مؤثر یک حمله دو طرفه به آتش را راه‌اندازی می‌کند.
ابتدا مایعی که اسپری می‌کند باعث خنک شدن آتش می‌شود. دوم، به دلیل واکنش شیمیایی محلول با محیط پخت، ماده غلیظی مانند صابون تشکیل می‌شود که سطح مایع را می‌بندد تا از احتراق مجدد جلوگیری کند.
پس خاموش‌کننده شیمیایی مرطوب برای محیط آشپزخانه و آتش‌سوزی کلاس K ایده آل است. با این حال، می‌تواند برای آتش‌سوزی‌های کلاس A که در آن موادی مانند چوب یا کاغذ آتش گرفته است نیز مؤثر باشد.
4.WATER MIST FIRE EXTINGUISHER
همه‌کاره‌ترین این مجموعه، خاموش‌کننده مه آب است که از فناوری جدیدتری استفاده می‌کند و در اکثر کلاس‌های آتش به کار می‌رود. این نوع خاموش‌کننده، مولکول‌های میکروسکوپی آب را آزاد می‌کند که در سطوح مختلف با آتش مبارزه می‌کند. اولاً، چون آب زیادی در این مه میکروسکوپی پراکنده می‌شود، سطح اکسیژن در هوا کاهش می‌یابد که به خفه شدن آتش کمک می‌کند. دوم، ذرات آب به سمت آتش کشیده می‌شوند و آن را خنک می‌کند و دما را کاهش می‌دهد. در نهایت و شاید منحصربه‌فردترین چیز در مورد خاموش‌کننده‌های مه آب، این است که آب یونیزه شده است (مواد معدنی حذف شده‌اند) در نتیجه، می‌توان از آن در آتش‌سوزی‌های الکتریکی استفاده کرد؛ بنابراین، خاموش‌کننده مه آب برای استفاده در آتش‌سوزی‌های کلاس A، B، C و K ایمن و مؤثر است.
5.فوم اطفای حریق (FOAM FIRE EXTINGUISHER)
کپسول‌های آتش‌نشانی فوم برای کلاس A و مایعات قابل اشتعال کلاس B مناسب هستند، اگرچه برای آتش‌سوزی‌های گازی مؤثر نیستند. آن‌ها نوعی فوم را اسپری می‌کنند که با برخورد به هوا منبسط می‌شود و آتش را می‌پوشاند و در نتیجه سوخت را از بین می‌برد همچنین به دلیل اینکه فوم دارای آب است، خاصیت خنک‌کنندگی نیز دارد.
6.CLEAN AGENT FIRE EXTINGUISHER
این نوع کپسول آتش‌نشانی نوعی اطفاء حریق گازی است. این گاز که اغلب از هالوژن تشکیل شده است که با کاهش سطح اکسیژن و ممانعت از واکنش زنجیره‌ای، آتش را خاموش می‌کند. از آنجایی که رسانا نیست و بسیار تمیز است، برای اتاق‌ها یا مشاغل پر از تجهیزات الکتریکی و کامپیوتری ایده آل است. آن‌ها بیشتر برای آتش‌سوزی کلاس B و C استفاده می‌شوند.
– وقتی می‌خواهید آتش را خاموش کنید به نکات زیر توجه کنید:
- زندگی خود را به خطر نیندازید.
- هر زمان که ممکن است با آتش‌نشانی تماس بگیرید (125) یا از شخص دیگری بخواهید تماس بگیرد.
- اطمینان حاصل کنید که همه افراد از محل تخلیه شده‌اند.
- مطمئن شوید که از روش یا کپسول آتش‌نشانی مناسب برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنید، به‌خصوص اگر منبع آتش‌سوزی برق باشد.
– از خاموش‌کننده استفاده نکنید (یا به استفاده از آن ادامه ندهید) اگر:
- زندگی شما در خطر است.
- سایز آتش بزرگتر از شماست.
- آتش به‌سرعت در حال گسترش است.
- خاموش‌کننده هیچ اثری ندارد یا بر روی آتش واکنش نامطلوب دارد.
- آتش خاموش نمیشود (کمتر از 30 ثانیه)
نتیجه‌گیری
سالانه صدها هزار آتش‌سوزی کوچک و بزرگ در سراسر کشور رخ می‌دهد. درحالی‌که بسیاری از آن‌ها قابل‌کنترل هستند و تنها درصد بسیار کمی منجر به تلفات می‌شوند. اطمینان از اینکه ساکنان منازل، دانش‌آموزان، کارکنان محیط‌های کار و… در مورد شیوه‌های ایمنی در شرایط آتش‌سوزی همچنین روش‌های اطفا حریق، آموزش‌دیده باشند، کلید اصلی پایین نگه‌داشتن تلفات است.
دیدگاهتان را بنویسید